فن گلخانه، هواکش گلخانه

فن گلخانه یا هواکش گلخانه چیست؟

برای تولید اکوسیستم پایدار در فضاهای گلخانه‌ای به ایجاد جریان هوای پیوسته نیاز داریم. این در حالی است که برای عبور جریان هوا از پدهای سلولزی جهت خنک شدن محیط گلخانه باید از یک مسیر سیر هوای تازه برخوردار باشیم. تمام این جریان هوا توسط فن گلخانه ای انجام می‌شود.

فن گلخانه نوعی هواکش در ابعاد بزرگ و کاملاً صنعتی است که قدرت بالایی در مکیدن و جریان انداختن هوا دارد. تنوع طراحی انواع فن اگزاست گلخانه زیاد است؛ اما همگی آنها با به ‌کارگیری المان‌های صنعتی طراحی شده‌اند. مدل‌های کوچک از نوع تکفاز هستند و در طراحی فن‌های قدرتمند نیز از موتورهای الکتریکی سه فاز استفاده شده ‌است. در عین ‌حال همگی این فن‌ها دارای پروانه و قاب فلزی گالوانیزه و ضد زنگ هستند تا به ‌راحتی جریان هوای مرطوب را از سطح گلخانه مکیده و باعث ورود هوای تازه در محیط گلخانه شوند. هواکش گلخانه بدون تردید مهمترین تجهیز در خنک کردن فضاهای بزرگ گلخانه‌ای است.  

مزایای استفاده از فن گلخانه

بدون جریان هوا محیط گلخانه خشک و گرم می‌شود. گلخانه‌ها فضای بسته‌ای هستند و اکوسیستمی مستقل از محیط آزاد اطراف خود دارند. قاعدتاً این فضای بسته با جداره‌های شفاف به ‌سرعت تحت تأثیر تابش نور خورشید قرار خواهند گرفت. تنها با تکیه بر جریان هوا می‌توانیم اکوسیستم پایدار محیط گلخانه را دایر کنیم. مزایای استفاده از فن گلخانه ای به قرار زیر است:

• یک جریان هوای پایدار در محیط گلخانه ایجاد شده و هوای راکد آن خارج می‌شود.
• جریان هوای فن باعث عبور هوای تازه از پدهای سلولزی شده که به هر چه خنک شدن فضای گلخانه کمک می‌کند.
• در فصل تابستان برای توزیع یکدست هوای مرطوب و در فصل زمستان برای توزیع یکدست هوای گرم کارایی دارد.
• از باقی ماندن هوای آلوده در محیط گلخانه جلوگیری خواهد کرد.
• در افزایش رطوبت محیط و پایدار شدن اکوسیستم گلخانه تأثیرگذار است.
• باعث افزایش بهره‌وری و محصولات گلخانه‌ای خواهد شد.

کاربرد دستگاه فن گلخانه

دستگاه فن سیر کوله گلخانه برای مکش و تولید جریان هوا طراحی ‌شده است. سالن‌های گلخانه‌ای بسیار بزرگ هستند که ایجاد یک جریان هوایی کارآمد در این فضاهای بزرگ با طراحی سالن‌های دراز به‌ سادگی امکان‌پذیر نیست. کاربردهای دستگاه فن اگزاست گلخانه به ‌قرار زیر است:

• در قدم اول از این فن‌ها برای تولید جریان هوا در سالن‌های گلخانه‌ای استفاده می‌کنند.
• این فن‌ها برای تکمیل سیستم پد سلولزی و افزایش رطوبت محیط گلخانه کارایی دارند.
• در فصل زمستان از این فن‌ها برای توزیع یکدست هوای گرم و جلوگیری از تعریق بخار آب استفاده می‌شود.
• در سالن‌های مرغداری و گاوداری جهت توزیع یکدست هوای مرطوب کارایی دارند.
• مناسب نصب در سالن‌های صنعتی، نمایشگاهی، سیلوها و انبارها هستند.

انواع مدل‌های فن گلخانه ای

فن‌های گلخانه‌ای با هدف جابجایی هوا در سالن‌های بزرگ طراحی شده‌اند. برخی از این فن‌ها برای نصب در جداره سالن گلخانه کارایی دارند تا هوای داخل را یکسره و از محیط خارج کنند. برخی دیگر از فن‌ها برای ایجاد گردش هوا در محیط بسته گلخانه هستند. بر این اساس انواع فن گلخانه‌ای به ‌قرار زیر است:

فن اگزاست گلخانه

فن اگزاست گلخانه کاربردی‌ترین نوع سیستم هواکش گلخانه ای است که برای نصب شدن بر جداره‌های سالن گلخانه و مکش هوا و خارج کردن هوای راکد فضای گلخانه طراحی شده‌ است. این فن در واقع نوعی پمپ مکنده قدرتمند است که به ‌راحتی قادر است تا حجم هوایی قابل ‌توجه را مکیده و به ‌سرعت از داخل فضای گلخانه خارج کند.

فن اگزاست گلخانه را به شکل محفظه‌ای مکعبی از آهن گالوانیزه می‌سازند که در داخل آن ۶ پره از جنس استیل با حداقل ضخامت 1.2 میلی‌متر در حال چرخیدن است. معمولاً از موتورهای ۲ اسب بخار ۱۴۰۰ دور از نوع تکفاز و یا سه فاز برای عملکرد این نوع فن استفاده می‌کنند. این فن‌ها در دو سایز استاندارد ۱۰۰ و ۱۴۰ سانتی‌متری موجود هستند.

فن سیر کوله گلخانه

فن سیر کوله گلخانه و یا جت فن دستگاهی برای ایجاد گردش هوا در محیط داخل سالن‌های بزرگ گلخانه‌ای است. ابعاد عموم سالن‌های گلخانه‌ای آن‌قدر بزرگ است که صرفاً با نصب اگزاست فن‌ها نمی‌توانیم جریان هوای یکدستی را تولید کنیم. در این ‌صورت به فن‌هایی در میانه فضا نیاز داریم تا یک جریان پیوسته از گردش هوا در محیط بسته گلخانه را ایجاد کنیم. از فن سیر کوله گلخانه برای این منظور استفاده می‌کنند.

فن سیر کوله طراحی استوانه‌ای شکل دارد و در سایزهای ۴۰، ۵۰ و ۶۰ سانتی‌متری تولید می‌شود. در محفظه استوانه‌ای این نوع فن نیز از پره‌های متنوع مانند مدل‌های ۳، ۴، ۷ و حتی ۹ پره استفاده ‌شده است. بدنه استوانه‌ای این نوع فن را از استیل ضد زنگ می‌سازند. البته در ساخت برخی مدل‌ها از آلومینیوم استفاده ‌شده است. همچنین از هر دو نوع موتور تک‌فاز و یا سه فاز ۲ و یا ۳ اسب بخار برای تأمین قدرت این فن‌ها استفاده می‌کنند.

مشخصات فنی فن گلخانه ای

فن‌های گلخانه‌ای متفاوت هستند و کاربردهای متنوعی دارند. برندهای تولید کننده نیز از تکنیک‌های تخصصی برای ساخت این نوع فن‌ها استفاده می‌کنند. با این ‌وجود سایز فن مهمترین فاکتور فنی آن است که در مدل‌های ۱۰۰ و ۱۴۰ سانتی‌متری برای طراحی اگزاست فن و مدل‌های ۴۰، ۵۰ و ۶۰ سانتی‌متری برای طراحی فن سیر کوله گلخانه استفاده‌ شده است.

پروانه مکنده، بخش اصلی هر هواکش گلخانه ای است که آن را از جنس استیل و با حداقل ضخامت 1.2 میلی‌متری می‌سازند. هر اگزاست فن دارای ۶ عدد پره استیل است. اما طراحی تعداد پره‌ها در فن سیر کوله متفاوت است. در عین ‌حال متریال ساخت بدنه در تمامی مدل‌های استاندارد هواکش گلخانه از جنس استیل ضد زنگ است. با این ‌وجود برخی مدل‌های ارزان‌تر ساخته‌ شده با آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم در بازار موجود هستند. تأمین توان در انواع هواکش گلخانه نیز از طریق سیستم موتورهای الکتریکی با توان ۲ و یا ۳ اسب بخار تأمین می‌شود. این موتورها در مدل‌های تک‌فاز و یا سه فاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ظرفیت هوادهی مهمترین فاکتور تعیین ‌کننده مشخصه‌های فنی و قابلیت‌های کاربردی انواع هواکش گلخانه است. این ظرفیت را با معیار دبی خروجی متر مکعب بر هر ساعت معرفی می‌کنند. بر این اساس دبی یک اگزاست فن ساده ۱۴۰´۱۴۰ سانتی‌متری ممکن است تا حداکثر 25000 متر مکعب در هر ساعت برسد. قاعدتاً ابعاد بزرگتر و استفاده از موتورهای الکتریکی قوی‌تر باعث افزایش ظرفیت هوادهی خواهد شد.

نحوه محاسبه تعداد فن گلخانه

برای محاسبه تعداد فن سیر کوله گلخانه ای مورد نیاز سالن‌های بزرگ از دو روش سر راست استفاده می‌کنند:

• روش اول: مساحت کل گلخانه را به ۴ قسمت مساوی تقسیم کنید و یکی از گوشه‌های محیط را انتخاب کنید. اولین فن سیر کوله را در این محل نصب کرده و برای باقی بخش‌ها تکرار کنید. در کل به ازای هر ۲۵۰ متر مربع از یک فن سیر کوله نصب کنید. لازم است تا فاصله طول ۱۰ الی ۱۵ متر را میان فن‌های سیر کوله رعایت کنید. به این ترتیب که اولین فن سیر کوله را در فاصله 4 و یا 5 متری از جداره یک گوشه گلخانه نصب کنید. سپس به ازای هر 10 و یا 15 متر یک فن دیگر قرار بدهید. همچنین لازم است تا فن‌های هم‌جوار را خلاف جهت یکدیگر نصب کنید تا با این تکنیک گردش هوا در کل فضای گلخانه به راحتی انجام شود.
• روش دوم: مساحت کل گلخانه را در عدد ۲ ضرب کنید. به‌ این ‌ترتیب کل حجم هوادهی لازم در هر دقیقه را محاسبه کرده‌اید. حالا حجم هوادهی کل را بر ظرفیت هوادهی هر فن تقسیم کنید تا تعداد فن‌های مورد نیاز سالن گلخانه شما محاسبه گردد.

در هر صورت برای انتخاب نوع فن‌ سیر کوله دقت کنید که از مدل‌ها با ظرفیت کافی استفاده کنید. در عین ‌حال فاصله زیاد فن‌ها از یکدیگر و یا قرار دادن هم‌جهت فن‌های هم‌جوار باعث تداخل و یا ضعیف شدن گردش هوا داخل محیط گلخانه می‌شود.

برای محاسبه تعداد فن اگزاست گلخانه به محاسبه حجم محیط نیاز داریم. حجم گلخانه نیز از طریق اندازه‌گیری طول، عرض و ارتفاع محاسبه می‌شود. در عین ‌حال برای عموم فضاهای گلخانه‌ای از فن اگزاست‌های ۱۴۰´۱۴۰ استفاده می‌کنند. بهترین شرایط نصب این فن‌ها در جداره گلخانه و با فاصله ۴ متری از یکدیگر است. ارتفاع اگزاست فن نیز باید از ارتفاع بلندترین گیاه بالاتر باشد.

قیمت فن گلخانه

قیمت هواکش گلخانه به عوامل گوناگونی وابسته است. ظرفیت هوادهی مهمترین فاکتور فنی تعیین ‌کننده قیمت هواکش است. این در حالی است که برای محاسبه قیمت فن گلخانه ای با فاکتورهای دیگری از قبیل متریال ساخت بدنه، متریال ساخت پروانه، ابعاد و البته نوع و توان موتور الکتریکی و… روبرو هستیم. در عین ‌حال کیفیت اتصالات و روش مونتاژ نیز در تعیین قیمت این فن‌ها نقش دارند. 

در کل قیمت فن سیر کوله گلخانه از مدل‌های اگزاست فن بالاتر است. هر چند قابلیت‌های کاربردی متفاوتی دارند؛ اما در کل توصیه می‌کنیم که حین انتخاب فن هواکش گلخانه به فاکتورهایی از قبیل جنس و ضخامت پره‌ها، کیفیت اتصالات که از فلز مس ضد زنگ باشند، نوع دمپرها و ضخامت آنها، قدرت و کیفیت ساخت موتور، کیفیت بلبرینگ پروانه، نوع توری، ابعاد فن و… توجه کنید.

سؤالات متداول در مورد هواکش گلخانه

• بهترین تکنیک جهت نصب فن سیر کوله گلخانه چگونه است؟

  مسیر انتقال هوا باید به شکل افقی باشد و در طول گلخانه توسعه پیدا کند. لذا بهترین جهت‌گیری فن سیر کوله یک مسیر افقی در امتداد طول گلخانه است.

• بهترین ارتفاع نصب فن سیر کوله چگونه است؟

  ارتفاع محل نصب فن سیر کوله باید بالاتر از ارتفاع بلندترین گیاه و معمولاً فضای ۲ الی 2.5 متری از کف گلخانه باشد.

• فاصله فن‌های سیر کوله از هم چه مقدار است؟

  اولین فن سیر کوله را در فاصله ۴ الی ۵ متری گوشه گلخانه نصب کنید و باقی را در فاصله ۱۰ الی ۱۵ متری در امتداد طول گلخانه قرار دهید.

• آیا می‌توان اگزاست فن و فن سیر کوله را هم‌زمان فعال کرد؟

  خیر، بهتر است تا در زمان فعالیت اگزاست فن، فن‌های سیر کوله خاموش شوند تا تعادل هوای گلخانه به‌ هم نخورد.