آبپاش کشاورزی

آبیاری مزارع با شبیه ‌سازی هوای بارانی ایده کارآمد و مؤثری است تا از منابع محدود آب برای کاشت حداکثر زمین و برداشت محصول باکیفیت استفاده کنیم. تکنیک آبیاری بارانی خیلی سال است که در صنعت کشاورزی مورد توجه قرار گرفته و حالا در بسیاری از زمین‌های زراعی اجرا می‌شود. آبپاش کشاورزی مهمترین ابزار در این روش آبیاری زمین‌های بزرگ مزارع و فضاهای گلخانه‌ای است.

آبپاش آبیاری برای توزیع آب به روش بارانی طراحی شده ‌است. این قطعه به‌ راحتی نصب ‌شده و می‌تواند حجم قابل‌ توجه آب را تحت فشار و به حالت بارانی شبیه ‌سازی کند. به شکلی که آب کاملاً یکدست و هدفمند در تمام محیط مزرعه توزیع خواهد شد. انواع آبپاش کشاورزی در مدل‌های ضربه‌ای یا مخفی شونده و با استفاده از متریال‌های گوناگون با دبی‌های مختلف طراحی‌ شده است که حالا به‌ عنوان مهمترین ابزار آبیاری در زمین‌های بزرگ کشاورزی شناخته می‌شود.

مزیت‌های کار با آبپاش کشاورزی

منابع محدود آب و تلاش برای استفاده از حداکثر زمین چالش‌های جدی ما در کشاورزی مدرن هستند. دیگر نمی‌توانیم از آبیاری سنتی و به روش غرقابی، مزارع بزرگ را به شکل یکدست آبیاری کنیم. این در حالی است که باید از قطره ‌قطره منابع محدود خود در بهترین شرایط استفاده کرده باشیم. مزایای استفاده از آبپاش آبیاری در مزارع به‌ قرار زیر است:

• بهره‌وری آب افزایش پیدا می‌کند. چرا که می‌توانیم از حجم کمتر آب در زمین‌های بزرگتر استفاده کنیم.
• با آبیاری یکدست مزارع حجم محصول افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.
• آب کاملاً هدفمند برای گیاهان مزرعه توزیع شده و از تراکم و رشد علف‌های هرز جلوگیری می‌کند.
• به ‌راحتی می‌توانیم کودهای محلول در آب را برای کل مزرعه و کاملاً یکدست توزیع کنیم.
• آبیاری در زمین‌های شیب‌دار و یا زمین‌ها با توپوگرافی نامنظم (دارای پستی و بلندی) ساده‌تر و مؤثر انجام می‌شود.
• روش کم‌هزینه، کم ‌دردسر و کاملاً مؤثر در آبیاری زمین‌های بزرگ زراعی است.
• احتمال شسته شدن خاک ناچیز است.
• در هوای گرم احتمال تبخیر سطحی آب بسیار کم است و اتلاف منابع ناچیز است.

کاربردهای آبپاش کشاورزی

تقریباً در هر نوع زمین کشاورزی، بوستان‌ها و حتی فضاهای گلخانه‌ای می‌توانیم از انواع آب پاش استفاده کنیم. ایده آبیاری بارانی با استفاده از اسپرینکلر آن‌قدر ساده و مؤثر است که به ‌راحتی قادر هستیم تا آن را در هر محیط و هر شرایطی اجرا کنیم. بیشترین کاربرد اسپرینکلر برای آبیاری مزارع بزرگ است. خصوصاً که از بهترین تکنیک‌های آبیاری مزارع جالیزی محسوب می‌شود. در عین ‌حال می‌توانیم از مدل‌های خاص‌تر مانند اسپرینکلرهای مخفی شونده برای آبیاری باغ‌ها، بوستان‌ها، گلخانه‌ها و حتی زمین‌های بازی و… استفاده کنیم.

انواع آبپاش کشاورزی

انواع آبپاش آبیاری را براساس روش کارکرد و تکنولوژی ساخت آنها دسته ‌بندی می‌کنند که به‌ قرار زیر است:

آبپاش ضربه‌ای یا بارانی

 این نوع اسپرینکلر توانایی پاشش آب در فواصل طولانی را دارد و آب را کاملاً شبیه به یک باران ملایم در تمام فضای مزرعه می‌گستراند. برای این منظور در طراحی این قطعه از یک اهرم مکانیکی ضرب ساز استفاده ‌شده است. این اهرم مکانیکی قدرت عملکرد خود را از فشار آب داخل لوله و حین چرخش نازل اسپرینکلر دریافت می‌کند. یک مکانیزم فنری تعبیه شده ‌است که هر بار عملیات ضربه زدن اهرم مکانیکی را کامل می‌کند. این اهرم ضربه زننده باعث می‌شود تا جریان آب به شکل فواره از نازل اسپرینکلر کاملاً پخش شده و حالتی شبیه به بارانی مصنوعی پیدا می‌کند. از این مدل‌های ضربه‌ای یا بارانی برای آبیاری زمین‌های بزرگ زراعی استفاده می‌کنند.

آبپاش مخفی شونده

برای آبیاری باغ‌ها، بوستان‌ها، محوطه خانه باغ‌ها و حتی زمین‌های بازی نیز می‌توانیم از تکنیک آبیاری بارانی استفاده کنیم. برای چنین مکان‌هایی انواع اسپرینکلر مخفی شونده را طراحی کرده‌اند. این اسپرینکلرها به شکلی ساخته شده‌اند که بخش بدنه آنها در خاک مدفون است و دیده نمی‌شود. زمانی ‌که جریان آب برقرار است، یک مکانیزم فنری شکل تعبیه شده ‌است که تحت تأثیر فشار آب باعث بالا آمدن نازل اسپرینکلر خواهد شد. به‌ محض بالا آمدن نازل عملیات توزیع بارانی آب انجام می‌شود. زمانی‌ که فشار آب قطع می‌شود، مثلاً شیر توزیع آب بسته است، نازل مجدداً به داخل محفظه دفن شده باز می‌گردد و عملیات پاشش بارانی آب قطع می‌شود.

انواع آبپاش از لحاظ جنس بدنه

متریال ساخت بدنه انواع اسپرینکلر متفاوت است. مدل‌های بارانی چه برای مزارع و یا بوستان‌ها در سایزهای گوناگون با قابلیت‌های کاربردی متفاوت طراحی می‌شوند. لذا روش‌های ساخت آنها متفاوت است. این در حالی است که از متریال‌های مختلف برای طراحی و ساخت انواع آبپاش کشاورزی استفاده‌ شده است که به‌ قرار زیر هستند:

آبپاش پلیمری

بیشتر اسپرینکلرهای کوچک که ظرفیت دبی آب کمی دارند را با استفاده از بدنه‌های پلیمری طراحی می‌کنند. معمولاً بخش ورودی تا نازل اسپرینکلر از جنس پلیمری است. در برخی مدل‌ها نیز برای طراحی اهرم ضربه‌ای از متریال پلیمری استفاده‌ شده است. این پلیمرها نیز از جنس پروپیلن فشرده و کاملاً محکم و ضد ضربه هستند. این مدل‌های پلیمری به نسبت از مدل‌های فلزی ارزان‌تر، سبک‌تر و در عین ‌حال متنوع‌تر هستند که از محیط کوچک خانه باغ‌ها تا مزارع بزرگ کارایی دارند.

آبپاش برنجی

اسپرینکلرهای بزرگ و قدرتمندی هستند که برای عبور حجم قابل‌ توجه آب برای پاشش بارانی در زمین‌های بزرگ زراعتی را با استفاده از قطعات فلزی می‌سازند. این آبپاش‌ها دارای بدنه‌های برنجی هستند. برنج آلیاژی محکم، سبک و ارزان است که در مقابل آب کاملاً مقاوم است و فرسوده نمی‌شود. از طرفی بدنه فلزی این اسپرینکلرها آنچنان است که می‌توانند تا مدت‌ها تحت فشار سنگین آب و بدون آسیب کار کنند.

آبپاش آلومینیومی

 اسپرینکلرهای بدنه آلومینیومی نیز در دسته ‌بندی مدل‌های فلزی قرار می‌گیرند که طراحی محکم و جان سختی دارند و معمولاً برای ساخت مدل‌های بزرگ با قابلیت عبور دبی بالای آب و یا قابلیت پاشش آب در فواصل طولانی انتخاب می‌شوند. آلومینیوم نیز فلزی سبک، شکل‌پذیر و البته ضد زنگ است که به‌ خوبی قادر است تا مدت‌ها جریان آب را عبور داده و فرسوده نشود. قیمت این مدل‌های بدنه آلومینیومی از مدل‌های برنجی هم‌تراز آنها بیشتر است. اما سبک و کارآمد مناسب توزیع آب در زمین‌های کوچک و بزرگ طراحی شده ‌است.

انواع آبپاش از لحاظ کاربرد

از مزرعه تا خانه باغ‌ها و حتی زمین‌های بازی و بوستان‌های شهری به توزیع یکدست آب آنهم به شکل بارانی نیاز داریم. این در حالی است که چه از نظر ابعاد و چه از نظر نوع گیاه و حتی نوع فضا با یکدیگر متفاوت هستند. این موضوع باعث شده تا انواع اسپرینکلر را از نظر قابلیت‌های کاربردی در دو مدل زراعی و فضای سبز دسته‌بندی می‌کنند.

آبپاش زراعی

 این نوع اسپرینکلر برای توزیع آب به حالت بارانی مناسب زمین‌های بزرگ کشاورزی طراحی ‌شده است. این مدل‌ها در سایزهای بزرگ ساخته می‌شوند. معمولاً از نوع بدنه فلزی هستند و همگی آنها از مکانیزم ضربه ساز برای توزیع یکدست آب در کل فضا برخوردار هستند. این مدل‌ها می‌توانند دبی بزرگی از آب را در مدت ‌زمان کوتاه تا فواصل بسیار بزرگ و کاملاً بارانی شده توزیع نمایند. از این مدل‌های زراعی در عموم زمین‌های جالیزی، مزارع و حتی گلخانه‌های بزرگ استفاده می‌کنند.

آبپاش فضای سبز

اسپرینکلر فضای سبز نیز برای توزیع آب به شکل بارانی طراحی‌ شده است؛ اما تکنیک ساخت آن متناسب با عملکرد در فضای سبز تکمیل شده و قادر است تا حجم آب نسبتاً ملایمی را در محیط باغ و بوستان و یا هر نوع فضای سبز آرام و پیوسته توزیع نماید. تمامی مدل‌های مخفی شونده در دسته ‌بندی همین مدل‌های مخصوص فضای سبز قرار می‌گیرند. این مدل‌های مخفی شونده دیده نمی‌شوند و تأثیری در زیبایی محیط ندارند. البته اسپرینکلر فضای سبز در مدل‌های ضربه‌ای نیز موجود است. در عین ‌حال از هر دو نوع متریال فلزی و یا پلیمری در ساخت این مدل‌ها استفاده ‌شده است. اما در کل ظرفیت آب‌دهی و قدرت پاشش آب آنها از نمونه‌های زراعی به ‌مراتب کمتر است.

انواع آبپاش از لحاظ کارایی

مکانیزم کارکرد انواع اسپرینکلر با توجه به روش آبیاری آنها متفاوت است. برخی مدل‌ها بسیار ساده طراحی شده‌اند و در کل یک روش آبیاری معمولی دارند؛ اما برخی دیگر از انواع اسپرینکلر می‌توانند زاویه پاشش آب را تنظیم کنند. این دسته ‌بندی به قرار زیر است:

آبپاش تمام دور

این نوع اسپرینکلر طراحی ساده‌ای دارد و برای توزیع آب در تمام جهات 360 درجه طراحی ‌شده است. معمولاً مدل‌های کوچک که دامنه پاشش آب آنها چندان طولانی نیست، مانند مدل‌های مخفی شونده و یا مدل‌های فضای سبز و حتی اسپرینکلرهای کوچک زراعی را در این مدل‌های تمام دور طراحی می‌کنند. کافی است تا این مدل‌ها را در مرکز محیط قرار بدهید و یک آبیاری یکدست را در تمام فضای اطراف آن تجربه کنید.

آبپاش تنظیم شونده

این نوع از قابلیت تنظیم زاویه پرتاب آب برخوردار است. در واقع روش طراحی این مدل مانند نمونه‌های تمام دور است. با این تفاوت که از یک بخش مکانیکی تنظیم زاویه برخوردار هستند. در بسیاری از شرایط مانند کنج زمین، پای دیوار، کنار مسیرهای تردد و… نباید آبیاری به شکل تمام دور انجام شود. در چنین مکان‌هایی می‌توانیم از مدل‌های تنظیم شونده استفاده کنیم. این مدل‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که قادر هستیم تا در یک دور چرخش نازل اسپرینکلر توزیع آب را فقط در بخش‌هایی از محیط انجام دهیم. با تنظیم زاویه پاشش آب این کار انجام می‌شود.

مشخصات فنی انواع آبپاش

فاکتورهای گوناگونی برای بررسی مشخصات فنی انواع اسپرینکلر مورد توجه قرار می‌گیرد. عموماً انواع اسپرینکلر را با توجه به نوع نازل و مقدار دبی پاشش آب آنها بررسی می‌کنند. حداکثر طول پاشش آب از دیگر فاکتورهای فنی است. در عین ‌حال روش تنظیم زاویه، دقت در پاشش آب، جنس و متریال ساخت بدنه، نوع رزوه اتصال به شیلنگ‌ها، مکانیزم طراحی ضربه ساز و قابلیت تنظیم تعداد ضربات و… همگی از جمله فاکتورهای فنی است که در بررسی الگوی ساخت و کاربرد انواع اسپرینکلر در مورد توجه قرار می‌گیرند.

نحوه نگهداری صحیح آبپاش کشاورزی

• حتماً از فیلتر مناسب در مسیر ورودی اسپرینکلرهای کشاورزی استفاده کنید.
• اتصالات قطعات اسپرینکلر را با استفاده از تفلون به یکدیگر متصل کنید تا احتمال هر نوع نشت آب وجود نداشته باشد.
• در بازه‌های منظم بخش ضربه زن اسپرینکلر را بازدید کنید. در صورت شکستگی و یا له‌شدگی حتماً آن را تعویض کنید.
• هرگز بدون مهارت کافی کلاهک فنر روی ضربه زن را باز نکنید. این کار باعث به ‌هم خوردن تنظیم اسپرینکلر می‌شود.
• در بازه‌هایی منظم جهت سرویس و شستشوی نازل اقدام کنید. شستشو باید بدون حضور مواد شیمیایی و تنها با آب ولرم و شوینده‌های مجاز انجام شود.
• مرتب وضعیت واشرها را بررسی کنید تا در صورت خرابی و مستهلک شدن آن را تعویض کنید.
• مراقب باشید که آب درون آنها یخ نزند.
• در هوای سرد بدنه بسیار حساس است و به‌ راحتی ترک بر می‌دارد. لذا با احتیاط بیشتری از آنها استفاده کنید.  

قیمت انواع آبپاش

قیمت انواع آبپاش تحت تأثیر فاکتورهای گوناگون قرار دارد. مقدار دبی و ابعاد اسپرینکلر مهمترین فاکتور تعیین ‌کننده قیمت است. در ادامه لازم است تا به عوامل دیگری از جمله جنس بدنه، تکنولوژی ساخت و قابلیت‌های توزیع بارانی توجه کنید. در عین ‌حال مدل‌ها با قابلیت تنظیم زاویه از مدل‌های معمولی گران‌تر هستند. از طرفی آبپاش آبیاری پوسته آلومینیومی به نسبت از مدل‌های پوسته برنجی و حتی پلیمری به قیمت بالاتر فروخته می‌شوند. در کل قیمت انواع آبپاش بارانی به نسبت کارایی و روش نصب و سادگی توزیع آب در مقایسه با دیگر روش‌ها مقرون ‌به ‌صرفه است.

سوالات متداول در مورد آب پاش کشاورزی

• مهمترین نکات برای خرید آبپاش کشاورزی چیست؟

  برای خرید این نوع اسپرینکلر دو پارامتر را جدی بگیرید. اول شعاع پاشش و دوم دبی پاشش است.

• آیا از اسپرینکلر می‌توانیم برای توزیع کود استفاده کنیم؟

  بله، در صورتی ‌که از کودهای محلول در آب تهیه کرده باشید، می‌توانید از جریان بارانی در توزیع کود برای گیاهان استفاده کنید.